Uruzgan-veteraan vecht voor eerherstel na granaatincident

‘Erik! Rennen! Rennen!’ Het is woensdag 10 maart 2010 in de brandende Afghaanse hitte als mineur ‘Appie’ R. (33) op Camp Coyote met overslaande stem zijn kameraad en chauffeur Erik Groenendijk waarschuwt. Groenendijk kijkt verschrikt om in zijn Bushmaster. Hij zoekt bij de passagiersstoel naar zijn iPod, maar door de paniek in de stem van Appie is hem meteen duidelijk dat er iets ernstigs aan de hand is.

In het gangpad ziet hij een handgranaat rollen. Groenendijk heeft nog een seconde of vier om uit de wagen te komen. Zo snel hij kan strompelt hij over de granaat naar de achterzijde, maar het is al te laat. Bij het afstapje ontploft het explosief. Zijn oren piepen en in zijn rug voelt hij een brandende pijn, maar hij kan nog lopen. ,,Wegblijven bij die bak. Er liggen explosieven in,’’ roept R. naar andere militairen die op de enorme klap afkomen en willen helpen.

Buiten adem en met betraande ogen loopt Groenendijk even later de genietent in. ,,Het was bijna Endex,’’ zegt hij vol adrenaline tegen een van zijn maatjes. ,,Dit is echt op een haar na goed gegaan,’’ beseft Groenendijk zich acht jaar later thuis op de bank in Bennebroek. ,,Als ik een seconde later had gereageerd had ik het misschien niet overleefd.’’

Groenendijk weet nog hoe groot de ontzetting en verwarring op het kamp was. Hoe kon deze granaat afgaan? Was het een boobytrap? Een aanslag? Sommige militairen vertrouwen de Afghaanse tolken niet. Twee van hen worden naar hun tent gestuurd en bewaakt. Ook Groenendijk dacht in eerste instantie aan een aanslag. ,,Ik had nooit gedacht dat een van ons dit misschien wel eens gedaan zou kunnen hebben. Ik vertrouwde mijn dienstmakkers blindelings. Meer dan mijn eigen vrienden.’’

De Marechaussee doet uitvoerig onderzoek. Spreekt vele getuigen en houdt een reconstructie met Groenendijk en R. De conclusie; het waren niet de tolken. Groenendijk en R. krijgen de schuld in de schoenen geschoven. ,,Toen zakte de wereld onder mij vandaan,’’ zegt Groenendijk.

Bij de Marechaussee bestaat het vermoeden dat ze zelf een scherpe handgranaat hadden willen vinden. Zo hadden ze in aanmerking willen komen voor een bijzondere onderscheiding, schrijven ze in hun eindverslag. R. vond namelijk een dag eerder ook al een handgranaat achter een wiel van dezelfde Bushmaster. Ze worden er echter nooit voor vervolgd, en dat steekt Groenendijk nu nog het meest. ,,Hadden ze dat maar gedaan, denk ik weleens. Dan was de waarheid misschien al eerder boven water gekomen.’’

Groenendijk heeft er nu alles voor over om van alle blaam gezuiverd te worden. Dat is ook weleens anders geweest, weet hij. Lang heeft Groenendijk de zaak laten rusten en het gevoel gehouden dat waarschijnlijk gewoon de tolken waren die erbij betrokken waren, ook al was daarvoor geen bewijs. Maar aan dat scenario twijfelt Groenendijk steeds meer als in 2013 zijn dienstmakker Appie wordt opgepakt en hij wordt verdacht van drie moorden in Drenthe. Als dan ook nog blijkt dat hij een wapen had ontvreemd uit de kazerne in Havelte, komt het granaatincident voor Groenendijk in een ander licht te staan. ,,Toen ik dit hoorde dacht ik voor het eerst; wat Appie in die Bushmaster deed, klopte misschien ook wel niet. Want ik wist van mezelf dat ik het niet had gedaan.’’

Uit dit dossier blijkt dat Appie een opzienbarende ontboezeming deed tegen zijn broertje Marcos. Hij bekende dat hij de granaat had laten afgaan om een hoge onderscheiding te krijgen. Later kwam hij terug op die verklaring, maar voor Groenendijk zegt het genoeg. ,,Hij deed die bekentenis uit het niets.’’

Groenendijk liet zijn advocaat Sébas Diekstra aangifte doen van poging tot moord. Niet omdat R. en Groenendijk elkaar naar het leven stonden. Integendeel. Ze waren dikke vrienden in die tijd. ,,Ik denk dat hij die granaat wilde laten afgaan om uiteindelijk mij te kunnen redden. En dat hij daarmee als een held kon vertrekken van deze missie. Daar was hij tijdens de hele uitzending heel erg mee bezig.’’

Het OM legt de aangifte in eerste instantie terzijde, maar het gerechtshof onderzoekt nu of R. toch vervolgd moet worden. Vrijdag willen de rechters R. zelf horen. Het is de laatste strohalm voor Groenendijk om uiteindelijk eerherstel te krijgen. ,,Appie heeft al levenslang. Hij kan niet nog meer straf krijgen, maar het minste wat hij wel kan doen is hier duidelijkheid over geven.”

De advocaat van Admilson R. wil zich tot die tijd niet uitlaten over de zaak. Ook niet of R. vrijdag aanwezig zal zijn om zich te laten ondervragen.

(Algemeen Dagblad)